zaterdag 1 oktober 2011

Hoogbegaafdheid, een vertekend beeld?

Veel mensen hebben een vertekend beeld van hoogbegaafde kinderen. Ook de media weten soms niet beter: zij zetten het hoogbegaafde kind vaak neer als de bekende studiebol die sociaal contact mijdt, een bril draagt, altijd met zijn neus in de boeken zit, alles weet van de prehistorie en astronomie, altijd achter de computer te vinden is, uitstekende cijfers haalt op school, vlieglessen volgt enzovoort.

Dit komt niet voort uit onwil, maar wel uit gebrek aan kennis. Het gevaar van deze visie is onder andere dat hoogbegaafde kinderen zelf zich niet herkennen in dat beeld, en hun ouders en leerkrachten evenmin. Het draagt dus niet bij aan een posititieve beeldvorming of ontwikkeling op het gebied van hoogbegaafdheid. Bovendien is het niet waarheidsgetrouw, en belicht het slechts enkele facetten van het hele plaatje.

Natuurlijk bestaat er niet één enkel plaatje van het hoogbegaafde kind. Een juist plaatje zal altijd samengesteld moeten worden uit verschillende kenmerken en eigenschappen. Niet ieder hoogbegaafd kind zal aan al die kenmerken voldoen. Het karakter, de opvoeding en het sociale milieu bijvoorbeeld spelen ook een belangrijke rol, net zoals bij ieder kind het geval is. Er kan ook altijd sprake zijn van uitschieters en uitzonderingen. Geen enkel kind is in een hokje te stoppen!

Het is niet de bedoeling om op deze plaats uitgebreid verslag te doen van alle kenmerken van hoogbegaafdheid. Daar is genoeg informatie over te vinden. Wel wordt geprobeerd om een reëler beeld te schetsen van het ‘gemiddelde’ hoogbegaafde kind.

Het belangrijkste kenmerk van hoogbegaafdheid is een hoge intelligentie, in ieder geval is het IQ hoger dan 120.

Hoe dit zich uit verschilt van kind tot kind? In de praktijk is het zo dat niet al deze kinderen zich bezighouden met astronomie of vlieglessen willen volgen.
Het merendeel van de hoogbegaafde kinderen is nieuwsgieriger en vraagt dieper door dan het gemiddelde kind. Het kan onafhankelijk en origineel denken en handelen. Het begint hier ook al eerder mee. Zodoende bouwt het een ontwikkelingsvoorsprong op. Het kan zijn dat het kind zich hierdoor niet altijd thuis voelt bij leeftijdsgenoten en ook contact zoekt met oudere kinderen of volwassenen. Zo’n kind is soms beter af als het een groep kan versnellen. Intelligentie uit zich niet alleen op intellectueel gebied, maar het kan zich op elk gebied manifesteren. Intelligent zijn is niet hetzelfde als intellectueel zijn!

Sommige hoogbegaafde kinderen vinden het niet nodig om op school uit blinken en zullen ‘voor een 6 of 7 gaan’. Ze zetten de rest van hun capaciteiten bijvoorbeeld in om een veilige plek te verwerven en te houden in de groep. Ze kunnen erg populair zijn in de klas, want ze hebben zo door hoe je je dan moet gedragen en hoe je er dan uit moet zien. In hun vrije tijd leven ze zich dan uit op intellectueel gebied, bijvoorbeeld door te iets lezen dat hun interesse heeft, informatie te zoeken op de computer of te gaan sporten.

Vaak geven deze kinderen blijk van een grote creativiteit. Dat hoeft zich niet alleen te uiten op kunstzinnig gebied, maar kan ook gebruikt worden voor het bedenken van creatieve oplossingen voor praktische problemen of het bedenken van bepaalde strategieën, bijvoorbeeld bij spelletjes of groepsprocessen. In het laatste geval gebruiken ze hun intelligentie dan in hun voordeel op sociaal gebied.

Hoogbegaafde kinderen zijn vaak erg gevoelig. In combinatie met een hoge intelligentie leidt dat er vaak toe dat ze mensen snel doorzien. Zodoende merken ze oneerlijkheid en onrechtvaardigheid snel op, en dat kan tot gevolg hebben dat ze een zekere mate van wantrouwen ontwikkelen tegen de ‘grotemensenwereld’. Hierdoor worden ze soms als eigenwijs ervaren.

Hoe dan ook: een hoge intelligentie verloochent zich niet en zal zich op een of ander gebied manifesteren. Samengevat geeft hoogbegaafdheid in het algemeen dus het beeld van een zeer intelligent, veelzijdig, creatief, gevoelig en nieuwsgierig kind dat oorspronkelijk, onafhankelijk en origineel kan denken en handelen.

1 opmerking:

  1. Officieel hoogintelligent zijn wil zeggen een IQ van minstens 130! Ik begrijp die blunder niet.

    BeantwoordenVerwijderen