zaterdag 1 oktober 2011

Zo herken je een hoogbegaafd kind...


Kan je kind met negen maanden al lopen en losse woordjes spreken? Misschien is hij wel hoogbegaafd. Al spreken deskundigen op zo’n jonge leeftijd nog van een ontwikkelingsvoorsprong.

‘Mama, je hebt heerlijk gekookt’, zegt je zoontje van 3. Leuk om te horen, maar toch sta je er als ouder raar van te kijken. Kinderen die op latere leeftijd hoogbegaafd blijken te zijn, hadden meestal na hun eerste levensjaar een ontwikkelingsvoorsprong op hun leeftijdsgenoten, legt Wietske Idema uit. Idema is onderzoeker op het gebied van Onderwijs en Jeugd bij Regioplan (www.regioplan.nl) en freelance auteur voor o.a. het tijdschrift Talent (een tijdschrift over hoogbegaafde kinderen). Een kind met een ontwikkelingsvoorsprong loopt op cognitief, spraak- en taaltechnisch en motorisch voor op zijn leeftijdsgenoten.

Hoogbegaafd versus superintelligent
Zo’n 2 tot 3 % van de mensen in Nederland is hoogbegaafd. Maar wanneer ben je eigenlijk hoogbegaafd? Idema: ‘Mensen halen hoogbegaafdheid en hoge intelligentie nogal eens door elkaar. Je bent superintelligent als je  IQ hoger is dan 130. Hoogbegaafdheid behelst meer dan alleen een hoog IQ. Het is een combinatie van drie eigenschappen: een IQ van 130 of hoger, een creatief brein en een flinke dosis doorzettingsvermogen.’

CreativiteitMet een creatief brein wordt niet per se bedoeld dat iemand heel kunstzinnig is, wat wel mogelijk is. Het betekent  ook dat je buiten de geijkte kaders kunt denken. Idema: ‘Je ziet vaak dat hoogbegaafde kinderen heel anders omgaan met vraagstukken dan hun leeftijdsgenootjes. 1 + 1 is niet logischerwijs twee, omdat er twee kralen aan het telraam hangen. Zij bedenken andere manieren om 2 getallen op te tellen. Ze bedenken bovendien wat het nut is van optellen en welke mogelijkheden het nog meer biedt. Ten slotte boren ze andere manieren aan om vraagstukken op te lossen.’

Vastberadenheid
Hoogbegaafdheid hangt ook samen met een enorm doorzettingsvermogen en een onuitputtelijke nieuwsgierigheid. Dat wil zeggen dat een hoogbegaafd kind niet zal rusten tot hij bijvoorbeeld een wiskundig vraagstuk heeft opgelost. Maar dit doorzettingsvermogen kan zich ook uiten in muziek, sport of kunst. De combinatie van een hoge intelligentie, een creatieve manier van denken, nieuwsgierigheid en een groot doorzettingsvermogen scheppen de voorwaarden om ergens enorm in uit te blinken. Idema: ‘Dat wil echter niet zeggen dat een hoogbegaafd kind nergens moeite mee kan hebben. Een kind dat briljant piano kan spelen, hoeft niet per se goed te zijn in biologie.’

OntwikkelingsvoorsprongHoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich veel sneller dan hun leeftijdsgenoten. Zelfs bij baby’s zijn er al signalen te herkennen van een ontwikkelingsvoorsprong.  Idema deed hier onlangs onderzoek naar. Volgens haar bestaan er kenmerken bij baby’s die een indicatie geven van hoogbegaafdheid op latere leeftijd. Maar deze geven geen garantie op hoogbegaafdheid, het zijn slechts indicaties. De kenmerken bij baby’s zijn:
  • Zwaarder bij geboorte
  • Groter hoofd
  • Maakt sneller oogcontact
  • Alerter dan andere baby’s. Reageert sneller op de omgeving.
  • Minder slaap nodig hebben dan andere baby’s
  • Beweeglijk
  • Slaat kruipen vaak over
  • Na 8 tot 12 maanden lopen
  • Eigen willetje
  • Op éénjarige leeftijd twee- of driewoordzinnen spreken
PeuterBij peuters is de ontwikkelingsvoorsprong al iets duidelijker te herkennen. Zo is een hoogbegaafde peuter zeer ondernemend, motorisch erg vaardig en zelfstandig. Daarnaast hebben ze een goede ruimtelijke oriëntatie en ontwikkelen ze snel het begrip voor bijvoorbeeld kleuren, cijfers en hoeveelheden. Idema: ‘Hoogbegaafde peuters snappen al hoe een oorzaak-gevolg relatie werkt. Daarom zullen boekjes en tv-series die voor peuters bedoeld zijn, hen snel vervelen of verontwaardigen. Ze zien al in dat iets niet kanen hoe de vork in de steel steekt. Ze hebben een houding van: ‘Vertel me gewoon hoe het in elkaar zit.’

KleuterIn de kleuterperiode is een hoogbegaafd kind erg leergierig, heeft het een brede belangstelling en een goed geheugen. Een kleuter kan bijvoorbeeld een puzzel van 100 stukjes in een half uurtje maken. Idema: ‘Er bestaan natuurlijk nog veel meer kenmerken waarmee je hoogbegaafdheid bij een jong kind kunt herkennen. Dat maakt het ook zo lastig. Het ene hoogbegaafde kind loopt voor op taalgebied, terwijl de ander motorisch al heel vaardig is. Er bestaat al een test op hoogbegaafdheid voor kinderen vanaf 2,5 die een goede indicatie geeft van het ontwikkelingsniveau van het kind op dat moment. Omdat jonge kinderen steeds in ontwikkeling zijn, kan er in een korte tijd veel veranderen. Vanaf de kleutertijd of vanaf het moment dat je kind naar de basisschool gaat, wordt het belangrijk om hoogbegaafdheid bij je kind te herkennen en te erkennen. Dan gaat de ontwikkelingsvoorsprong zijn parten spelen. Een kind gaat zich vergelijken met leeftijdsgenoten. En de lesstof sluit niet aan op het niveau van het kind. Dit kan tot problemen leiden.’

Geen opmerkingen:

Een reactie posten